De kortste dag

Om het vandaag wat educatief te houden:

De 21e december, de dag waarop dit jaar de sterrenkundige winter begint, is ook de kortste. Pas om 8u46 komt de zon op en om 16u30 gaat zij weer onder. Dit zijn echter niet de uiterste tijdstippen: vanaf 13 december gaat de zon later onder en op 30 december blijft het 's ochtends het langst donker. Dat komt doordat de baan van de aarde om de zon geen cirkel is, waardoor de zon in de winter sneller beweegt dan in de zomer. Het gevolg is dat de zon dagelijks iets later door het zuiden gaat. Ook is de daglengte (het verschil in tijdstip van opkomst en ondergang van de zon) afhankelijk van de geografische breedte. Zo heeft Zuid-Frankrijk al op 9 december de vroegste zonsondergang en de meest late zonsopkomst op 3 januari.

De hoeveelheid zon die de atmosfeer op de kortste dag ontvangt, is 85% minder dan op de langste dag, rond 21 juni. Dit verschil danken we niet alleen aan de grotere daglengte, maar hangt ook samen met de hogere zonnestand. Hoe hoger de zon aan de hemel, hoe kleiner het oppervlak dat door een stralenbundel verlicht wordt en hoe hoger de temperatuur.

Toch zijn 21 juni en 21 december meestal niet de warmste en koudste dagen. We zouden het kunnen vergelijken met een brandglas: de stralenbundel van de zon moet exact worden gericht om papier te schroeien. Hoe kleiner het door de stralen verwarmde oppervlak, hoe hoger de temperatuur. Het papier moet eerst ook voldoende opgewarmd worden voor het vlam vat. Hoe dikker het papier, hoe langer dat duurt.

Bron: KNMI